Kamis, 13 Desember 2018

Sistema Operasaun

LIAN MAKLOKE

Ami lahaluha mos husu agradecementu ba nai maromak, bele haraik tulun mos mai ami hodi, ami bele hakerek ami nia monogafia ho Topiku “Sistema Operasaun no Distribuisaun” to’o remata.
Ho tempo ne’ebe fo mai ami, ami lahaluha mos husu obrigadu ba sira ne’ebe fo oportunidade tomak mai ami no mos fatin hodi aprende, ami nia monografia ho topikuSistema Operasaun no Distribuisaun” hanesan tuir mai ne’e :
1.      Ba Sr. Ritor ne’ebe mak fo ona fatin mai ami hodi hala’o ami nia studu to’o remata.
2.      Ba professore/a orientador sira ne’ebe mak orienta ami nia materia Sitema Distribuisaun ho diak.
3.      Ba ami nia inan aman, sira ne’ebe suporta ami nia escolar, hodi ami bele halo ami nia monogafia ho topiku “Sistema Operasaun no Distribuisaun to’o remata.
4.      Ba kolega sira ne’ebe mak suporta mai ami hodi hala’o ami nia monografia ho topiku “Sistema Operasaun no Distribuisaun”ne’ebe lao ho diak.
Karik liafuan hirak ne’e mak lamonu ba kolega sira nia laran karik bele fo intervensaun mai ami nia monografia ne’e, mak ne’e deit Obrigado Wain


Data : 25/09/2015





INDISE

LIAN MAK LOKE............................................................................................................................ II
INDISE.............................................................................................................................................. III
BALUK I INTRODUSAUN............................................................................................................... 1
1.1. Baluk Da Huluk............................................................................................................................. 1
1.1.1. Sistema Distribuisaun Operasaun............................................................................................... 1
1.2. Resumu Proglema.......................................................................................................................... 4
1.3. Objektibu....................................................................................................................................... 4
BALUK II RESOLVE PROBLEMAS............................................................................................. 5
2.1. Sistema Operasaun Terdistribuisaun............................................................................................. 5
2.2. Sistema Operasaun Jeral Iha Parte Hira........................................................................................ 7
2.3. Hare importante kona ba servisu jeral nian................................................................................... 7
2.4. Saida mak Sistema Distribusaun......................................................................................................... 9
2.5. Funsaun Báziku..............................................................................................................................9
2.6. Komprendesaun Kona Ba Sistema Operasaun no Didtribuisaun....................................................9
2.7. Definisaun Sistema Operasaun.................................................................................................... 13
2.8. Importante Sistema Operasaun......................................................................................................... 13
2.9. Fasilidade Sistema Operasaun.......................................................................................................... 14
2.10. Komputador Gerasaun Permeiru...................................................................................................... 14
2.11. Aspekto seluk Sistemas Distribuísaun nian............................................................................................ 16
2.12. Istoria Sistema Operasaun........................................................................................................ 16
2.13. Vantagen................................................................................................................................... 18
2.14. Desvantagens Sistemas Distribuisaun...................................................................................... 19
2.15. Vantagen No Desvantagem............................................................................................................. 20
2.15.1. Multiprocesso Sistema.......................................................................................................... 20
2.15.2    Principal vantagem multi-proseso sistema..................................................................................... 20
2.15.3. Desvantagem multiprosesor sistema..................................................................................... 21

BALUK III KONKLUSAUN......................................................................................................... 22
3.1. Ho nune atu habadak sistema distribuisaun katak...................................................................... 22
3.2. Sistema Distribuisaun Rede Komputador................................................................................. 22
3.3. Estrutura Geral Balun Husi Internet............................................................................................... 24
3.4. Modelu Sistema Distribuisaun................................................................................................... 24
3.5. Lahanesan ho rede komputador ho sistema distribuisaun......................................................... 25
3.6. Koinesemento Geral Ba Komputador........................................................................................ 25
3.7. Distribuisaun Linux Ho Nia Targetu Utilizador.........................................................................31
BALUK IV TAKAN........................................................................................................................32
4.1  Rejumu............................................................................................................................................ 33
4.2  Kritiku no sujestaun........................................................................................................................ 34
REFERENSIA................................................................................................................................ 35


BALUK I

INTRODUSAUN
1.1 Baluk Da Huluk
1.1.1. Sistema Distribuisaun Operasaun
Bain-bain Sistema Operasaun hatudu ba Software hotu-hotu nebe hamutuk iha pakote ida. ho sistema komputer antes aplikasaun-aplikasun software nebe mak instalasaun ona. Sistema Operasaun hanesan Software ou sistema ida nebe halao servisu hodi kontrola no manajamentu ba hardware nomos halo operasaun-operasaun ba sistema base ou nomos bele halao Software aplikasaun hanesan programa-programa kona ba prosesu web nian.
Sistema operasaun jeral sei fahe ba parte-parte mak hanesan tuir mai ne’e:
1.      Mekanismu boot, mak hanesan kernel iha memori laran
2.      Kernel hanesan pontu importante ida iha sistema operasuan
3.      Command Interpreter  no shell, nia servisu hodi le’e buat ne’ebe ita hatama
4.      Fatin atu prepara ou hodi halibur funsaun dahuluk ne’e mak fotin husi aplikasaun selu-seluk.
5.      Driver hodi halo reasaun entre software ho hardware esternal, no mos bele halo kontrola.
Iha parte balum sistema operasaun mos iha lisensa ida husi aplikasaun ne’ebe mak hala’o iha horas ida nia laran (hanesan DOS), maibe’e iha parte balum sistema operasaun bo’ot no iha lisensa husi aplikasaun hodi halao horas ne’ebe mak hanesan. Sistema operasaun ida ne’e hanesan Multi-tasking Operating System (hanasan sistema operasun linux). Iha mos sistema operasaun seluk mos iha nia sasukat ne’ebe mak bo’ot no kompletu. Bele mos ita hatama tuir nia kapasidade ne’ebe mak iha. Maibe’e sistema oprasaun selu-seluk mos iha nia kapasidade ne’ebe mak ki’ik liu.
Akonpanha ho desemvovlementu ba sistema operasaun, Aumenta barak tan deit servedor neebe mak atu sai impotante ba geral, sitema operasaun sai hanesan buat neebe mak tenki prepara rede ba servedor hodi halo koneksaun ba internet, servedo sai hanesan importante ba sistema operasuan, sistema operasaun seluk mos sei sai hanesan seguransa ida ba sistema komputador.
Fahe mesak deit kona ba sistema operasaun nian, komesa avansa ba oin barak ona mak servisu los tan ona iha ninia servisu kona ba importante jeral nian. Agora dadaun operasaun sistema nian karik iha persija fornese ba jaringan nian no atu ligasaun kona ba rede, no antes de iha servisu importante jeral nian mak la los, sistema operasaun mos persija atu ba hein no halo a’at kona ba sistema komputador nian husi susar no defisil ba programa ne’ebe mak la diak koba ida ne’ebe mak iha husi komputador sira seluk , virus tau hanesan srvisu importante makas liu mak iha kona ba jeral nian mak barak no aumenta tan deit. Fahe programa ida no iha ligasaun kona ba programa sira seluk depois de liu hosi ne’e ho programa no iha aplikasaun sira seluk. Application programin interface no ita bulu habadak ho nia naran mak API.
Hanesan liu hosi api ida ne’e mak programa ho aplikasaun sira hetan komunikasaun liu hosi sistema operasaun nian, se wainhira ema komunikasaun liu hosi komputador no nia mete mos liu hosi ema ne’ebe uja nian. Programa mos komunikasaun liu hosi programa sira seluk liu hosi API hotu. Bainhira API ida ne’e lao la los liu hosi komputador ne’e mak la iha ida atu mete tomak hosi programa-programa ne’ebe mak lao iha leten liu hosi palkuprograma operasaun ne’e. exemplo bele programa ne’ebe iha atu halo ba windows 3.1 bele lao ba windows 95 no iha jerasaun hafoin hakarak hare la hanesan no ida ne’ebe la pas hosi programa ne’e no hanesan iha programa sira iha seluk.
Sistema opersaun-sistema operasaun liu-liu halo hosi komputador iha jeral nian (Ba pc no komputador nian rasik) fahe lolos ho grupu boot tolu (3):
   Familia Microsoft windows nian ba iha seluk konforme hosi ambiente meza (desktop) windows nian (versaun 1.x ro versaun 3.x).
 Familia UNIX nian halo ba iha systema operasaun no mos ba familia BSD (Berkeley software distribution) ,GNU/linux macOS baseia ba kernel BSD ho modifikasaun no hatene liu hosi naran ba Darwin. Mac OS. Sistema Operasaun ba komputador ho modelu Aple ne;ebe mak bainbain temi ho naran Mac ou macintosh. Sistema operasaun ne;ebe foun mak hanesan Mac OS X Versaun 10.6 (snow leopard). Tinan 2011planu atu fo sai nia versaun 10.7(lion)Maibe Komputador barak liu mak uja sistema operasaun ne’ebe la hanesan ou diferente, emgeralmente tun husi sistema opersaun UNIX ne’ebe desenvolve Husi  Vendor hanesan IBM AIX,HP/UX,dll,
Mudansa husi teknologia informasaun ne;ebe mak aumenta husi sistema nebe mak diak husi sasan hardware ho software ne’ene hetan no uja diak no lalais.
Husu nafatin nio aumenta ne la kompara ho ninia kapasidade sasan hardrware neebe mak halo sistema ida Virtual iha ne’eb no Hardrware hira no komputer ligasaun iha rede no halo husi sistema operasaun ne’ebe trasnforma prosesu hotu-hotu ne’ebe makiha komputer atu nune prosesu bele lao diak no lalais. Sistema operasaun fahe liu husi prosesu sistema opersaun.

Sistema operasaun agora ne’e fahe sai hanesan modernu primeiru atu buka ida nebe’e mak dalaruma presija CPU no lais liu hodi konta buat nebe’e  mak kompletu .Iha mini monografi sei koalia kona ba sistema operasaun distribuisaun primeiru hodi bele hatene saida no oinsa lalaok sistema serbisu nian.

1.2. Resumu Proglema
1.      Sistema operasaun ne’e saida ?
2.      Benefisiu saida deit mak  iha sistema operasaun distribuisaun ne’e ?
3.      Tipu saida deit mak iha sistema operasaun nia laran ?
1.3. Objektibu
1.      Atu fohatene sai ba le’e nain sira katak sai mak dezemvolvimentu sistema operasun no didtribuisaun
2.      Hodi le’e nain sisra atu hatene liutan kona ba sistema operasaun no didtribuisaun
3.      Hodi le’e nain sira hodi vezemvolve sistema operasaun ne’ebe sei sai perfeitu

BALUK II
RESOLVE PROBLEMAS
2.1 Sistema Operasaun Terdistribuisaun
Sistema operasaun mak hanesan buat ida ne'ebe mak halo ligasaun iha klaran husi ema ne'ebe mak uza komputador no ekipamentu-toos (hardware) komputador nian. Antes sistema operasaun ne'e iha, ema uza ona komputador ho deit sinal analog no sinal digital. Akompaña ho dezenvolvimentu koñesimentu no téknolojia, iha tempo agora iha variedade sistema operasaun ne'ebe mak ho idaidak nia vantajem. Atu bele kompriende diak liu tan kona-ba sistema operasaun, preciza hatene uluk kona-ba konseitu-konseitu báziku sistema operasaun ne'e rasik.
Sistema operasaun nia signifikadu jeral mak hanesan atu jere rekursu hotu-hotune'ebe mak iha sistema komputador nian no oferese servisu lubuk ida (system calls) ba uzuario atu nune'e fasil no seguru wainhira ita uza no mós utiliza rekursu hotu iha sistema komputador.
Bai-Bain  hodi halo sistema operasaun no fahe ba sira hotu-hotu sasan ne’ebe mak ita bele hare no mos labele kaer ne,e be tama iha laran ida ne’ebe uja ba sistema komputador Antes Aplikasaun-Aplikasaun sasan ne,ebe mak ita bele hare no mos bele kaer depois mak ita bele halo instalasaun.Sistema Operasun mak Hanesan sistema ou sasan ne’ebe mak ita bele hare no mos labele kaer Nia servisu ba halao kontrola no maneja ba sasan ne,ebe ita bele hare  no mos bele kaer hahu ba operasaun-operasaun hanesan mos lao ba sasan ne,ebe ita bele hare no mos labele kaer aplikasaun hanesan programa-programa halo liafuan kona ba web.uza sistema operasaun jeral mak hensan Uja sistema  operasaun jeral mak hanesa sasan ne,ebe mak ita bele hare no mos labele kaer hahu hosi iniciu ba nia fatin iha Memory Komputador nian  maibe  hahu hosi komputador ne,ebe hamoris booting Hanesan software-software sira seluk Ne’ebe mak lao wainhira sistema operasaun halao No sistema operasaun Atu hodi simu buat ne’ebe mak tebes Ba software-Software ne’be mak iha  no Simu duni hosi acses ba disk , maneja memory ho nia horariu servisu, No hare ho matan ba Ema ne’ebe mak uja Depois software idak-idak Lapersija ona halo servisu-servisu jeral hanesan simu no hodi halo sistema operasaun, parte kode hanesan hodi halo servisu-servisu iha fatin  jeral  hanesan  ida nebe iha fatin  sistema  operasaun,selae  sistema fahe iha  laran.
Maske sistema komputador hafahe hamotuk iha laran kategoria ba sistema operasional mak hanesan Fahe kategoria ba ( hardweare) sasan ne’ebe mak ita bele hare no mos bele kaer maibe kategoria mos ba (software) sasan ne’ebe mak ita bele hare no mos labele kaer iha sistema operasaun halo hotu servisu-servisu ne’ebe importante iha komputador nia laran ho garantia aplikasaun- aplikasaun ne’ebe lahanesan hodi hetan no lao hamotuk hanesan ida ne’ebe mak lalais.sistema operasaun ne’ebe kategoria ba aplikasaun seluk ida ne’ebe mak hetan hosi sira seluk mai hosi memory, halo tama no sai ne’ebe mak hetan material seluk no liu hosi akses  ba kategori sistema nian.Se kuandu aplikasaun balu lao hanesan ne,e duni maka sistema operasaun atu hadia iha nia persija para atu hodi hetan hotu iha processor(CPU), No labele fahe I gangu kona ba sira seluk ne’ebe mak iha laran barak mak hetan susar, maibe sistama operasaun fo ida deit no hameno hosi funsaun-funsaun ne’ebe bai-bain sasukat,la iha tan aplikasaun seluk mak hetan hodi bolu tan fusaun-funsaun ne’ebe mak iha ona, portantu iha duni dehan kona ba ida ne’ebe iha laran maka kada halo programa-progarama ne’ebe foun,la persija atu halo hosi sira seluk.

2.2 Sistema Operasaun Jeral Iha Parte Hira:
1.      Komesa hosi Boot ida ne,e tau ba kraik hodi tama ba kernel memory nian
2.      Kernel ne,e importante hosi sistema operasaun nian
3.      Haruka tanslet no servisu ne’ebe mak iha hodi lee tama no uza
4.      Biblioteka-Bibleoteka ne,e iha ona hodi halibur hamotuk hahu hosi funsaun ne’ebe iha ona primeiru hodi hetan no bolu hosi aplikasaun sira seluk.
5.      Driver halao durante iha nia laran hodi ba mai ho sasan ne’ebe mak it abele hare no mos bele kaer iha momentu tempo ne’eba iha nia liman laran.
Sitema operasaun ida balu fo lisensa ba aplikasaun ne’ebe mak lao ho oras ida ne’be mak los no justu exemplu DOS fatin ida ne’ebe boot hanesan sistema operasaun foun hodi fo lisensa hosi aplikasaun iha hira mak atu lao hanesan ho oras ida ne’ebe mak iha hanesan, nune sistema operasaun testamunia ba multi-tasking operating system nian exemplo hanesan familia sistema operasaun kona ba UNIX.
Sistema operasaun hira mak menus los no boot kompletu halo remata hotu konforme tama ho ninia processu maibe sistema operasaun seluk mos kiik oan los hodi halo hanesan nudar nia servisu la ho ema hanesan dala ida. Tipu ida uluk fahe ninia testaminia ba desktop hanesan mos operasaun sistema ninian maibe Tipu badala rua nian mak hanesan tempu lolos kona ba operasaun sistema ninian exemplu mak hanesan windows, linux free no seluk-seluk tan.
2.3 Hare importante kona ba servisu jeral nian
Fahe mesak deit kona ba sistema operasaun nian, komesa avansa ba oin barak ona mak servisu los tan ona iha ninia servisu kona ba importante jeral nian. Agora dadaun operasaun sistema nian karik iha persija fornese ba jaringan nian no atu ligasaun kona ba rede, no antes de iha servisu importante jeral nian mak la los, sistema operasaun mos persija atu ba hein no halo a’at kona ba sistema komputador nian husi susar no defisil ba programa ne’ebe mak la diak koba ida ne’ebe mak iha husi komputador sira seluk, virus tau hanesan srvisu importante makas liu mak iha kona ba jeral nian mak barak no aumenta tan deit.
Fahe programa ida no iha ligasaun kona ba programa sira seluk depois de liu hosi ne’e ho programa no iha aplikasaun sira selukApplication programin interface no ita bulu habadak ho nia naran mak API. Hanesan liu hosi api ida ne’e mak programa ho aplikasaun sira hetan komunikasaun liu hosi sistema operasaun nian, se wainhira ema komunikasaun liu hosi komputador no nia mete mos liu hosi ema ne’ebe uja nian. Programa mos komunikasaun liu hosi programa sira seluk liu hosi API hotu.
Bainhira API ida ne’e lao la los liu hosi komputador ne’e mak la iha ida atu mete tomak hosi programa-programa ne’ebe mak lao iha leten liu hosi palkuprograma operasaun ne’e. exemplo bele programa ne’ebe iha atu halo ba windows 3.1 bele lao ba windows 95 no iha jerasaun hafoin hakarak hare la hanesan no ida ne’ebe la pas hosi programa ne’e no hanesan iha programa sira iha seluk.
Sistema opersaun-sistema operasaun liu-liu halo hosi komputador iha jeral nian (ba pc no komputador nian rasik) fahe lolos ho grupu boot tolu (3):
1.      Familia Microsoft windows nian ba iha seluk konforme hosi ambiente meza (desktop) windows nian (versaun 1.x ro versaun 3.x).
2.      Familia UNIX nian halo ba iha systema operasaun no mos ba familia BSD (Berkeley software distribution) ,GNU/linux macOS baseia ba kernel BSD ho modifikasaun no hatene liu hosi naran ba Darwin.
2.4  Saida mak Sistema Distribusaun
Sistema distribuído hanesan sistema ida nebe componentes  hardware no software, localiza iha computadores iha rede ida, comunika no coordena ninia asaun somente atu troca mensagens  deit. Hanesan koleksaun computadores independentes nebe aparenta ba usuários sistema bele hanesan computador uniko ida.
2.5. Funsaun Báziku.
Báziku husi sistema komputador mak fahe ba komponenti principal haat(4) mak hanesan
1.      Ekipamentu-toos (hardware)
2.      programa aplikasaun
3.      Sistema operasaun, no uzuario.
Sistema operasaun nia funsaun mak atu regula no fiskaliza utilizasaun ekipamentu-toos (hardware) husi varias programa aplikasaun no mós uzuario sira hotu.
2.6. Komprendesaun Kona Ba Sistema Operasaun No Didtribuisaun
Sistema publika/distribuisaun husi lia fuan rua, sistema publika, sistma maka rai hamutuk no hodi halo ligasaun ba ida no selu-seluk no sai ba ida de’it no atu kompleta nia objetivu ne’ebe mak espesefiku atu lao ho funsaun ida. 
Publika/distribuisaun husi lia fuan public/distribui ne’ebe fila husi liafuan sentralijasaun ne’ebe signifika habelar nia sirkulasaun, intrega no fahe sai ba parte-parte ne’ebe ki’ik.
Nune’e atu habelar sistema ou elementu komputer otonom ne’ebe halo ligasaun liu husi sistema ne’ebe transfgorma atu halo distribuisaun ba dadus,informasaaun,prosesu,objetu no servedor fob a ema ne’ebe mak uja ne’ebe ligasaun iha laran nune’e hodi bele hamosu fasilitasaun ida deit.
Mata dalan definisaun sistema operasaun no distribuisaun mak hanesan tuir mai ne’e:
1.      Mata dalan husi http://arirocks.blog.com/2010/02/15/ komprende sistema distribuisaun mos hetan husi signifika ho buat ne’ebe sistema iha komponen software ho hardrware fatin ne’ebe iha rede nia laran no halo ligasaun liu husi lioa menon pasing.
2.      Mata dalan husi http://arirocks.blog.com/2013/03 definisaun sistema no distribuisaun no html sistema distribuisaun maka hanesan sistema ne’ebe komponen ihga no rede komputer.
3.      Matadalan husi http://budi4587.blogspot.com/2011/06/ konesimento sistema no distribuisaun.html sistema distribuisaun husi grupo komputer otonom ne’ebe halo koneksaun ba jaringan komunikasaun ho sasaon hardrware halon sai rezultado ida hodi fasilita komputador.
Halo resumu badifinisaun hirak ne’ebe mak iha sistema operasun distribuisaun hanesan sistema ida atu rai hamutuk komputador ida nebe’e halo ligasaun liu hosi sistema rede komputador nebe’e mak kompleta ho software distribuisaun atu sai fasilidade ba komputador atu tama ba sistema operasaun distribuisaun mak hanesan buat ida nebe’e mak atu halo implementasaun husi sistema distribuisaun, ida nebe’e konjuntu hamutuk komputer no processor atu halo ligasaun iha ba rede ida deit 
Sistema operasaun distribuisaun  mak hanesan buat ida nebe’e mak atu halo implementasaun husi sistema distribuisaun,ida nebe’e konjuntu hamutuk komputer no processor atu halo ligasaun iha ba rede ida deit.Ligasaun hosi objetu  nebe’e mak sei taka aan hodi halo serbisu nebe’e mak hanesan atu halao serbisu nebe’e mak determina.Objektivu primeiru hodi fo rejultado nebe’e mak diak hanesan tuir mai ne’e.
1.      File sistema
2.      Kodigu
3.      Name space
4.      Asesu ba hotu-hotu resuorce hanesan processor,memori,rai fatin nebe’e mak daruak no hadware
5.      Tempo transforma
Ne’e iha aspektu rua mak hanesan: Hardware no Software, Exemplo: Redes estasaun nia nebe servisu iha universidade ida nia laran.
1.      Work station usuário nian.
2.      Pool (Unidade administrativa nebe presta serviso iha organizasaun hotu) processsadores
3.      Sistema arquivos nebe uniko.
Sistema buka fatin diak atu executa commando determinado/definido (própria estasaun; estasaun nebe seidauk usado; pool processadores).Sistema Distribuísaun nudar autonomo kiik, ho ninia komponentes, interagido sufisiente atu fo imprensaun ba unika sistema.
1.      Tamba la iha Sistema Centralizado nebe ho kapasidade as.
2.      Existe/ iha sistemas natureza nebe claramente/luminosa distribuída
3.      Sistemas produsaun ba fábrica ida.
4.      sistema reserva ba passagem aérea
5.      sistemas ba automasaun bancária
6.      Sistema suporta ba servisu cooperative
Sistemas distribuídos presiza komponentes iha ninia teknologia rasik atu bele iha ilusaun ba sistema uniko ida. Teknologia unika ida ne’e bele iha wainhira liu husi hardware ka software nebe implimenta ba portabilidade sistemas. Sistema Operacional   uniko ida ba computer hotu-hotu bele permite balaseamento ba karga servisu nia no ba rekursos no kontrola redudansia ba dados.
Cluster hanesan exemplo principal ba sistema distribuidos no oferese kompartilament/fahe ba armazenamento. No mos arquitetura intermediária entre sistema multiprocessamento utiliza ba computasaun alto desempenho ho alta confiabilidade.
1.      Clustering assimétrico: servidor executa ida aplikasaun wainhira seluk sei hein hela.
2.      Clustering simétrico: hosts hotu-hotu tenke aplikasaun.
Silberschatz considera katak sistema distribudos fleksivel liu ho ninia komponentes, iha autonoma boot se hanesan ho sistema rede barak, entanto ho niakontrola ba único Sistema Operacional, tuir figura iha kraik ne’e.
Ho nune’e sistema distribuisaun la iha diferensia ho sistema rede, hotu-hotu sistema frakamente hamutuk interkonektado ho rede komunikasaun ida. Ho ponto de vista ba processador específiko, processador seluk no rekursos hotu remotes enkuanto ninia rekursos hotu lokais. Proposito sistema distribuisaun fornese ambiente efisiente ida atu fahe ba rekursos remotes.
           
Iha visaun ida ne’e sistema distribuisaun komposto ho sistema autonoma reduzida, tipikamente metin ho kamada software no iha komum hanaran Middleware hodi permite katak iha ninia sistema operasional rasik.
2.7. Definisaun Sistema Operasaun
Sistema Operasaun iha knar nebe importante tebes iha sistema komputador. Kuandu laiha sistema Operasaun defisil atu halo aplikasaun ba komunikasaun ho komponente Hardware komputador. Sistema operasaun Komputador hanesan komponente aplikasaun software nebe maka iha funsaun atu halao kontrolu no manajementu ba komponente Hardware nomos operasaun-operasaun sistema basiku.
Bele mos atu halao programa software aplikasaun hanesan programa -programa base de dadus atu nune fasil ba aktividade ema idak-idak nian servisu. Sistema Operasaun iha lian ingles hanesan operasaun sistema, nomos bai-bain kunhesidu ho OS.
2.8. Importante Sistema Operasaun
1.      Desemvolve rekursu ba kontrolu komponente sistema aplikasaun ka komponente programa aplikasaun.
2.      Prepara konfigurasaun ba programa aplikasaun hodi fo suporta ba komponente Hardware sai konsisten no estabilidade.
3.      Halao prosesu base de dadus dokumentus, horario, no observa prosesu programasaun nebe maka lao hela.
4.      Halao kontrolu base de dadus tuir dadus nebe maka tama no sai.
2.9. Fasilidade Sistema Operasaun
1.      Halo Programa Sistema Operasaun no prepara fasilidade oin-oin atu nune Usuariou bele utiliza.
2.      Ezekusaun Programa: Sistema operasaun halao instruksaun ba memoria ultima, komponente input/output (I/O).
3.      Identifika ba identidade file e mos manajementu fasilidade dokumentus.
4.      Asesu ba komponente I/O: Sistema operasaun halo atendementu ba instruksaun I/O
5.      Sinyal kontrolu ba nesesidade operasaun.
6.      Sistema kompatibilidade ba plataforma PC.

2.10.         Komputador Gerasaun Permeiru
Iha tinan 1941, Konrad Zuse, hanesan ema Engineriu Alemanha desenvolve komputador, Z3, hodi halo desainhu aviaun semo no kontrolu nuklear iha tinan 1943, parte Inggris hetan ona solusaun atu resolve komputador ho kodiku sigredo nebe ho naran Colossus hodi resolve kodigu sigredu nebe maka usa iha Alemanha. Permeira komesa halo Colossus la halo influensa nebe maka desenvolve industria komputador ho razaun tuir mai ne.
Permeiru, colossus laos hanesan komputador multi funsaun (general-purpose computer), maibe desainhu deit ba kodigu sigredu. Segundu, mantein mekaniku nebe maka fo siguransa too revolusaun funu mundial.
Howard H. Aiken (1900-1973), henesan ema Engineriu Harvard nebe maka servisu hamutuk ho IBM, konsege produs kalkulator elektroniku ba US Navy. Kalkulator ne ho medida luan kuase hanesan kampo bola ain sorin no iha mos medida fiu naruk total 500 mil.
The Harvd-IBM Automatic Sequence Controlled Calculator, ou Mark I, hanesan komputador elektroniku. nia usa sinal elektromagnetiku nebe maka atu halo mudansa ba komponente mekaniku ne rasik. makina ne rasik hanesan halao operasaunmuintu limitado (nia presiza 3-5 detik kada halo kontasen) no la fleksibel (pasu kalkulasaun ne rasik labele modifika). Kalkulator ne rasik mos sempre halo kontasen aritmatika base no iha kompatibilidade nebe maka kompleksu.
Desenvolvidu komputador seluk iha tempu agora hanesan Electronic Numerical Integrator and Computer (ENIAC), nebe maka produs husi kolaborasaun entre Governo Amerika Serikat no University of Pennsylvania. inklui husi 18.000 iha vakum, 70.000 resistor, no 5 jutas pontu solder, komputador ne rasik henesan makina nebe maka muintu boot halo konsumsi ho kapasidade 160kW.
Komputador ne modifika husi John Presper Eckert (1919-1995) dn John W. Mauchly (1907-1980), ENIAC hanesan komputador multi funsaun (general purpose computer) nebe maka servisu 1000 maximu diak liu kompara ho Mark I.
Tempo agora se mak la hatene komputador, kuaze ema hotu hatene ona komputador maski iha ema balun so iha kunhesementu deit maibe seidauk bele uza. Alen de buat sira ne’e, iha komunidade akademia, estudante, funsionariu, kompania privadu no seluk-seluk tan komputador sai ona parte ne’ebe importante hodi bele ajuda hala’o servisu ho efisensia. Maibe se kuando iha loron ida iha ema balun hanesan ita nia oan, kolega, tiu, ou karik mos aman sarani husu mai ita saida mak komputador ne’e karik ba sira ne’ebe mak foti kursu iha area Informatika sei bele atu esplika maibe oinsa ho ita ne’ebe baibain deit. Hau sente utilizador komputador barak mak sei dauk bele atu esplika. Bazeia ba buat ne’e, hau hakarak fahe informasaun konaba komputador ne’e.

2.11.         Aspekto seluk Sistemas Distribuísaun nian
Iha visaun nebe ampla bele konsidera sistema distribuisaun halo parte iha ita nia moris loro-loron, iha projeto simples hanesan.maske forma ne’e baibain konsidera topiko balun nebe bele desafila fali iha projeto sistema distribuisaun mak hanesan:
1.      Heterogeneidade
2.      Abertura
3.      Segurança
4.      Transparência
5.       Escalabilidade
6.      Tolerância iha Falhas
7.      Concorrência
2.12 Istoria Sistema Operasaun.
Matenek nain ida ho naran Tanenbaun hato'o katak, sistema operasaun iha dezenvolvimentu ida ne'ebe mak maka'as tebes, ne'ebe mak fahe ba jerasaun 4 :
1.      Jerasaun dahuluk (1945-1955)
Jerasaun ba dahuluk ida ne'e hanesan inisiu husi dezenvolvimentu sistema komputador eletróniku atu hodi troka sistema komputador mekánika, kauza ida ne'e tamba ema sura ho lalais oituan liu no mós ema fasil halo sala. Iha jerasaun ida ne'e seidauk ha sistema operasaun, maka sistema komputador tenki fó servisu loos.
2.      Jerasaun daruak (1955-1965)
Jerasaun daruak ne'e komesa introduz ona System Batch Processing, ne'e mak servicu ne'ebe hala'o iha koneksaun ida nia laran, depois hala'o ezekusaun ho sekuensial. Iha jerasaun ida ne'e mós seidauk uza sistema operasaun, maibe funsaun sistema operasaun lubuk ida iha ona, ezemplo funsaun sistema operasaun mak FMS no IBSYS.
3.      Jerasaun datoluk (1965-1980)
Iha jerasaun ida ne'e dezenvolvimentu sistema operasaun dezenvolve atu serbí ba uzuario barak dala ida, ne'ebe mak uzuario hala'o komunikasaun interactivo liu husi ternimal ho dalan on-line ba iha komputador, maka sistema operasaun sai hanesan multi-user (uzario barak ne'ebe mak uza) no mós multi-programming (fó servisu ba programa barak dala ida).
4.      Jerasaun dahaat (depois tinan 1980)
Agora dadaun, sistema operasaun utiliza ba rede komputador ne'ebe mak uzuario sente katak komputador agora iha ligasaun ba malu. Iha tempo ida agora uzuario mós sei sente konfortavel ho Graphical user interface ne'ebe mak interface komputador ho baze gráfiku ne'ebe mak konfortavel., iha tempo agora mós hanesan ona era komputerizasaun ne'ebe mak komputador la'os deit ona tau iha fatin ida, maibe iha mós iha fatin barak, ho ida ne'e ezekusaun servicu sai diak liu tan.
A.    Klasifikasaun Sistema distribuisaun mak:
1.      Sistema ho computador ida.
2.      Usuário ida acesso recursos lokais.
B.     Aplikasaun iha Sistemas Konvencionais .
1.      Recursos centralizados.
2.      Arquitetura mono ka multi processo.
3.      Sistemas multi-tarefas no multi-usuários.
C.    Principais Karacterísticas:
1.      Compartilhamento/fahe recursos liu husi interupsaun.
2.      Rekurso hotu acessíveis internamente .
3.      Comunikasaun entre processos, rai memória compartilhada ka liu husi facilidades providas husi núcleo sistema nia.
Usuário hare sistema hanesan ambiente virtual ida, no la hanesan konjunto computadores konectados husi  rede ida.
1.      SO distribusaun tenke: Kontrola  alokasaun  recursos atu iha ninia efisiente rasik.
2.      Prover/ordena/nomea ambiente komputasaun virtual iha nivel alto. Hasubar distribuisaun iha rekursos  prosesamento Figura sistema distribuisaun
D.     Konseitos Diferentes
1.      Sistemas Distribuísaun
2.      Usuários  barak servisu iha grupo.
3.      Sistemas Paralelos
4.      Iha único problema nebe resolve lais liu.
2.13 Vantagen
1.      Solusaun nebe efetiva liu iha termos custo/folin: usa processadores ho numero bot no baratu.
2.      Possibilidade atu conseger desempenho ida/ezekusaun ba servisu nebe bele uja processadores centralizados.
3.      Atendea rekesitos foun ba usuários,Vantagem seluk:
4.      Confiabilidade bot iha relasaun ba centralizados.
5.      Crescimento incremental.
6.      Expansaun gradual.
2.14 Desvantagens Sistemas Distribuisaun
1.      Hardware maduro, Software seidauk evoluindo/moderno.
2.      Softwares balun disponíveis
3.      Falta experiência no projeto, implementasaun no uja software distribuído
4.      Redes  interkonsaun
5.      Husik/lakon de mensagens
6.      Sobrecarga/eskarega ba rede
7.      Segurança
A.    Tabela komparativo
Tipo
Servisu
Objective
Sentralisasaun
Gerensiamento ba memoria, processo, dispositivos no arkivu.
Gerensia rekursus, makina estendida virtualizasaun.
Distribuisaun
Visaun global ba rekursu (prosesador, memoria, usuariu, tempo) uja poder komputasional.
Unifika komputador iha visaun global transparansia barak.

2.16 Vantagen No Desvantagem
2.15.1. Multiprocesso Sistema
Multiprosesso hanesan karakteristika principal ho ninia konjunto procesadores konekta iha baramentos komun no aseso iha memoria komun hotu. Ka hanesan Sistemas computador ou seja, ho rua ka liu idêntikos CPU nebe fahe atu ba pleno acesso RAM komun (Memória Compartilhada multiprocessador). Exemplo real mak: plaka mae suporta prosesadores barak iha nia koneksaun prosesadores memoria. Iha tipo konfigurasaun ida ne’e ho mos prosesador ho numero kiik nebe konekta ba sistema, bele mos okasional iha baramentu komunikasaun no afeta desempeno sistema. Atu fo solusaun ba tipo ida ne’e presija modulo memoria cache entre procesador no baramento.
2.15.2 Principal vantagem multi-proseso sistema
1.      Procesadores barak bele aseso iha memoria iha tempo hanesan, depende ba kuantidade modulos memoria nia nebe iha sistema laran. Ezemplu wainhira prosesador deseja no iha aseso ba memoria, xave existente iha interasaun atu taka, permite katak aseso bele efetua ho suceso. Se karik processadores deseja aseso nia memoria rasik, prosesador ida ne’e sei hein.
2.      Hafoin la iha linha, desempenho aumenta nia medida katak prosesadores foun hotu akresenta iha arkitektura.
3.      Throughput bot, tempo ba resposta kiik, tempo baprocessamento kiik.
4.      Manan husi esekusaun simultânea tarefas independentes.
5.      Aumenta throughput, atende número bot usuários nia
Manan husi esekusaun simultânea ba nia tarefa rasik ho processadores barak:
1.      Depende husi organizasaun no processadores, linguagem de programasaun utiliza, grau de paralelismo ba aplikasaun.
2.      Capacidade komputasaun ne’e ampliada ba adisionar  processadores foun ba hardware
3.      Custo kiik ba aquisasaun iha sistema nia laran ho desempenho bot.
4.      Relasaun custo/desempenho.
5.      Tolerância abs falhas no disponibilidade
6.      Sistema karik mantém iha operasaun rasik iha kaso falhas processadores balun.
7.      Apenas/difisilmente capacidade hamenus.
2.15.3    Desvantagem ba multiprosesor sistema nia
1.      Atu sistema nebe iha prosesadores no memoria,bele presija/nesesaria ba existensia  xave eletronika. Depende husi valor , tipo sistema ida ne’e la bele transitavel/obstakulo. Sistema iha rede omega hanesan karakteristika ba utilizasaun numero reduzidaba xave elektonika. Utiliza xave entrada no  saidas. Xave iha habilidade atu kria rotas, iha nebe kualker entrada bele diresionada ba kualker saidas.
2.      Introdusaun ba problema foun komunikasaun sikronizasaun: procesadores barak bele iha aseso ba nia pozisaun memoria rasik.
3.      Organizasaun procesadores, memoria no periferiko bele permite relasaun kustu diak.
4.      Toleransia ba falhas bele depedente iha sistema operativos la difisil ba hardware.
5.      Difícil iha implementas

TOPIKU III
KONKLUSAUN
3.1. Ho nune’e atu habadak sistema distribuisaun katak:
Sistema distribuisaun konsiste iha komputador independentes konektados rede ida ba rede seluk, maibe ho diferensia nebe rekursos hotu disponivel iha rede ho forma transparante ba usuario. Teknikamente aplika iha fakto nebe usuario nem simu rekursus ida ne’e hotu-hotu disponivel iha rede makina local. Tamba la iha Sistema Centralizado nebe ho kapasidade as. Existe/ iha sistemas natureza nebe claramente/luminosa distribuída
Ho nia klasifikasaun mak hanesan: Sistemas barak, maibe visaun unificada/reunir iha fatin hotu. Recursos sira acesso ba forma transparente Sistemas Distribuísaun Usuários barak servisu iha grupo.
3.2. Sistema Distribuisaun Rede Komputador
Sistema distribuisaun hanesan sistema nebe hamutuk ba rede komputador. Komponente katak hamutuk halo komunikasaun no hamutuk halo koordenasaun nebe haruka husi hakerek.
Sistema distribuisaun presisa rasaun ne’e oinsa:
1.      Performance
a.       Hamutuk processor atu hetan serbisu nebe as duke komputador sira seluk.
2.      Distribuisaun
a.       Aplikasi barak mak inklui, nebe diak liu nebe rai iha mesin laran.
b.      Exemplu: aplikasaun bo’ot, no aplikasaun ki’ik.
3.      Relavante
a.       Karik akontese buat ruma, ida kualkuer iha sasan.la pergaru ba serbisu sistema sira hotu.
4.      Incremental Growth
a.       Sasan foun nebe aumenta nebe presisa proseso besik.
5.      Sharing Data∕Resourse
a.       Resourse mak hanesan: Alasan barak nebe hamutuk hodi uza iha rede komputador
b.      Hamutuk sasan (E.G.disk,printer,scanner) hanesan sasan (berkas, basis data,obyek data)
6.      Komunikasaun
a.       Adaptasaun hodi fasilita komunikasau n ho ema.
Exemplu geral:
a.       Internet, globalizasaun rede koneksaun komputador halo komunikasaun liu husi IP (Internetb protokol) protocol.
b.      Rede administrasaun sei fo’o nia balija no nia hakarak to iha fatin nebe deit.
7.      Telefone no Komputador 
a.       Fahe ba fatin, laptops, PDA, phone, prienters, sasan uma, no sluk tan.
b.      WORD WIDE WEB (WWW) sistema ida atu halo publikasaun ba asesu liu husi internet.

3.3  Estrutura Geral Balun Husi Internet
A.    Lalaok Internet
1.      Sasukat nebe boot no luan (heteroge)
2.      Fasilita email, fahe dokumentos, komunikasaun multimedia, WWW no loke-ended.
3.      Iha ligasaun internet (liu husi backbone) ho uma usadu (liu husi modem, internet, serbisu provider (ISP)
4.      Estrutura intranet nebe geral
3.4. Modelu Sistema Distribuisaun
1.      Sistema Client-Server; Hanesan fahe ba modelu sistema distribuisaun ba rede
2.      Sistema Point To Point; Hanesan fahe modelu sistema distribuisaun iha nebe sistema iha no funsaun fahe ba client nomos server.
3.      Sistema Terkluster; mak hanesan hamotuk husi sistema ida mesak (komputador) nebe hamutuk iha fatin ida, no fahe ba fatin atu rai data (storage), no fahe hamutuk ba rede local (Local Area Network).
Asinatura nebe iha sistema distribuisaun nia laran mak hanesan:
1.      Keheterogenan konponentes (heterogenity)
2.      Loke (openness)
3.      Sekuriti
4.      Scalabiloti
5.      Penanganan kegagalan
6.      Concurrency ho komponentes
7.      Transforma
3.5. Lahanesan ho rede komputador ho sistema distribuisaun
Rede komputador mak hanesan hamutuk komputador ou sasan nebe haruka hamutuk ou terintegrasi ou haruka troka informasaun. Baibain rede komputador biasa li husi komputador rua mak nebe hamutuk liu husi media wire ou wireless. Maka rede distribuisaun mak hanesan sistema nebe iha ba rede komputador,ou liu husi sistema distribuisaun no rede komputador nebe hili hamutuk. Maibe la hanesan no iha problema husi sistema distribuisaun nebe iha:
Problema ba dala rua hanesan hamutuk komputador nebe fahe koneksaun ba media nebe fahe ho relasaun nebe dook atu hanesan, hanesan hotu muda dokumentus.
Liafuan komputador mai husi lian Latina katak “Computare” nebe ho signifika katak “atusura ka konta”.
1.      Komputer katak grupo ida husi instrumentu elektroniku nebe komposto husi instrusaun input, instrumentu nebe halo procesamento ba input no instrument output nebe mak bele fo sai informasaun no servisu otomatikamente.
Klassifikasaun komputador tuir procesamento dados sei fahe ba parte tolu, mak hanesan tuir mai ne’e:
1.      Komputador Analog katak komputador nebe uza ba procesamento dados analog ka kontinuasaun.
2.      Komputador Digital katak komputador nebe uza ba procesamento dados digital deit.
3.      Komputador Hibrid katak kombinasaun hosi komputador anlog ho komputador digital nebe mak halo procesu ba dados kualitativo no kuantitativo.
Klassifikasaun komputador tuir medida fisiko sei fahe ba 5 :
1.      Super Computer
2.      Mainframe Computer
3.      Mini Computer
4.      Workstation Computer
5.      Micro Computer
Klassifikasaun komputador tuir ninia objectivo nebe atu uza, sei fahe ba rua (2) :
1.      Komputador ba objectivo especialidade katak komputador nebe mak uza deit ba necessidade special no sei halo servisu oin ida deit, exemplo komputador ba halimar game.
2.      Komputador ba objectivo jeneralidade katak komputador nebe bele uza ba necessidade geral no bele halo servisu oin-oin, exemplo PC, Laptop, Notebook, nst.
Klassifikasaun komputador tuir gersaun ka historia komputador nia sei fahe ba lima (5):
1.      Gerasaun I (Primeiro) nebe mosu iha tinan 1946-1959.
2.      Gerasaun II (Segundo) nebe mosu iha tinan 1959-1964.
3.      Gerasaun III (Terceiro) nebe mosu iha tinan 1964-1970.
4.      Gerasaun IV (Quarto) nebe mosu iha tinan 1970-1990.
5.      Gerasaun V ( Quinto) nebe mosu iha tinan 1990 to’o agora.
Procesamento dados nebe uza komputador hanaran procesamento dados elektroniku. Dados mak hanesan rekoila akontecimento nebe mak foti husi realidade ida nebe mak seidauk iha significado ba ema nebe atu simu no sei precisa procesu tan.Informasaun katak rezultado husi procesamento dados ba formatu ida nebe signifikativo liu.
Sirkulasaun procesamento dados elektroniku sei fahe ba parte 5:
1.      Origination mak procesu primeiro nebe mak sei halo rekoilamentu ba dados no sei hatama dados refere ba dokumentos basiku.
2.      Input katak procesu hatama dados ba komputador liu husi instrumento input ka input device
3.      Processing katak procesu procesamentu dados iha komputador laran ho insturmento procesu (processing device)
4.      Output katak procesu produsaun output husi rezultado procesamentu dados ho instrumentu output (output device).
5.       Dirtribuition (distribuisaun) katak procesu halo distribuisaun rezultado husi output ba parte nebe mak iha direito atu hetan ka precisa informasaun.
6.      Storage katak procesu atu rai rezultado husi procesamento dados.
Struktura (hirarquia) dados sei fahe ba parte 4:
1.      Byte: unidade ki’ik husi dados.
2.      Field
3.      Record
4.      File

Sistema komputador forma husi elemento inportante tolu (3) mak hanesan
1.      Hardware
2.      software
3.      Braiware.
a.       Hardware: komponente fisiku sira nebe ita bele hare’e no kaer ho liman, mak hanesan input, processing no output.
b.      Input: procesu hatama dados ba komputador laran liu husi komponente input. Exemlo keyboard, mouse, nst.
c.       Processing: procesu procesamento dados ho komponente procesamentu nian (processing device).
Exemplo: CPU (Central Processing Unit)
d.      Output: procesu produsaun output husi rezultado procesamentu dados ho instrumentu output (output device) nebe sai hanesan informasaun ba ema nebe precisa.
Exemplo: output device Monitor, Printer, speaker nst
Software mak hanesan instrumentu no programa sira nebe iha komputador nia laran nebe bele hare maibe labele kaer ho liman. Software sei fahe ba parte 2 mak hensan sistema operasaun no program aplikasaun.
Sistema operasaun mak software ida nebe halo kontrolu no halo koordenasaun entre hardware no progama aplikasaun sira iha komputador laran.
Sistema operasaun nia fungsaun atu halo interpretasau entre hardware dan software. Exemplo Windows, Linux, Dos, Mac OS, nst
Programa Aplikasaun mak software ida nebe bele determina katak oinsa uza rekursu ida atu resolve problema husi ema nebe uza komputador (user). Exemplo Microsoft Office Word, Excel, Power Point, Photosop, Access, Visual Basic, nst.
Brainware (rekursu humano) mak ema nebe iha kapacidade ka rekursu halao servisu ho komputador. Brainware sei fahe ba 3, mak hanesan Analizador ba sistema, programador no operador:
1.      Analizador ba sistema mak ema nebe nia fungsaun atu halo studu, analiza, no kria sistema ida elektronikamente tuir aplikasaun nebe ema hakarak. Progaramador maka ema nebe halo progarama tuir especialidade programa komputador nian.
2.      Operador mak ema nebe nia fungsaun ka servisu halo operasaun ba komputador.
3.      Media rai dados iha komputador nia laran hanaran memoria. Memoria komputador sei fahe ba rua mak henesan memoria internal no memoria external.
Memoria internal iha rua mak henesan Read Only Memory (ROM) no Random Access Memory (RAM):
1.      ROM mak memoria internal nebe nia fungsaun atu rai programa sira nebe mai husi pabrika komputer rasik no sei le’e husi ema nebe uza komputador.
2.      RAM mak memoria internal nebe nia fungsaun atu rai programa no dados wainhira komputador sei moris ka provisorio deit. Memoria external mak memoria sira nebe bele rai programa ka dados ho durasau tempo nebe kleur, exeplo Diskette, Hardisk, DVD-R, DVD-RW, CD-R, CD-RW, Flash Disk, nst.
3.      CD-ROOM: fatin nebe atu tau CD ba iha komputador laran atu komputador bele le’e dados ka programa husi CD.
1.      DOS : Disk Operation System
2.      BIOS : Basic Input Output System
a.      Micsoft office mak programa aplikasaun ida nebe halo husi kompania Microsoft Corporation, nebe composto husi Microsoft word, excel, power point, access nst.
b.      Microsoft office Word mak programa aplikasaun procesamento ba textu (word processor) nebe bele halo relatorio, dokumentos, brosura, tabela, nst.
c.       Microsoft office Power Point mak programa aplikasaun nebe ita uza atu halo aprezentasaun.
d.      Microsoft office excel mak programa apliksaun nebe ema atu halo kontazen ba dados
Jeralmente struktura keyboard sei fahe ba parte 4:
1.      Typing keys (butaun ketik): parte keyboard nebe komposto husi latra, número no simbolo sira.
2.      Numeric Keys: parte keyboard nebe komposto husi número no simbolo operasaun aritematika.
3.      Function keys: parte keyboard nebe komposto husi fungsaun sira nebe espesifiku mak hanesan butaun F1 to’o F12.
4.      Control keys: parte keyboard nebe komposto husi butaun controlo nebe bele halo controlo ba sira seluk, hanesan home, end, insert, delete, page up, page down, control (ctrl), alternate (alt) dan escape (esc).

3.7  Distribuisaun Linux Ho Nia Targetu Utilizador

Barak los mudansa ne'ebe avansadu iha mundu distribuisaun GNU/Linux, komesa husi kompatibilidade hardware, utilizasaun ne'ebe fasil, no suporta ba repositorio software. Ho atributu hirak ne'e hamosu idea-idea husi desenvolvedores atu kria distribuisaun (distro) GNU/Linux ne'ebe uniku no bele responde ba nesesidade utilizador sira.
No sai hanesan resultadu, iha nulu ba nulu distribuisaun aktualiza kada fulan, atus ba atus kada tinan, no hadau malu para tama sekuensia leten iha
Tuir mai iha 12 distribuisaun GNU/Linux ne'ebe famozu ho nia targetu utilizador sira.
1.      Debian Debian distribuisaun GNU/Linux ne'ebe estavel, no apropriadu ba sistema servidor. Debian mos sai hanesan inan husi distribuisaun hanesan Ubuntu, Kali, no seluktan. Iha mais ou menus 37.500 pakote software ne'ebe suporta Debian no utiliza tool APT ouAPTITUDE para atu instala ou renova software.Debian hanesan sistema operasaun ne'ebe la'os ba utilizador baziku, maibe ba Sistema Administrator no utilizador avansadu. Debian disponivel ba  arsitektura (Processor) hanesan Intel, ARM, MIPS, PowerPC, s390, HP-PA no seluktan.
Linux Debian

2.      GentooMaluk sira mak gosta ho aktividade afina ou kompilar (compile) sistema, parece sei gosta distribuisaun hanesan Linux Gentoo ne'ebe atu instala aplikasaun ita presija halo kompilar kodigu fontes (source code) uluk lai. Aktividade kompilar ne'e to'o ikus sei hetan sistema Linux ne'ebe forte no optimal duni. Pasu dahuluk bainhira atu utiliza Gentoo ita tenser komprende lai aspektu iha Linux, tuir hanesan liafuan iha slogan Gentoo "If you learn a Linux distro you learn that distro, if you learn Gentoo you learn Linux". Gentoo hanesan sistema operasaun Linux ba utilizador sira ne'ebe hatene ona saida maka Linux ne'e

BALUK IV
TAKAN
4.1        Rejumu
            Iha sistema operasaun distribuisan akontese tanba prosesu ne’ebe mak lalais liu fali sistema nebe mak bai-bain, no mos sei hetan sistema ne’ebe mak diak no nia kapasidade ne’ebe mak diak.
            Husi resume ne’ebe maka iha leten, barak mak atu hetan deit ninian diak husi sistema operasun distribuisaun. Maibe’e iha sistema ida ne’e nia sorin mos sei hetan nia problema mos barak, komforme ita kuidadu loro-loran maibe’e nia difisil hela, no ida seluk mos diak, tamba ne’e sie hamoris CPU barak, no halo rede sei sai prosesu lalais.

Hahalok-hahalok sira ne’e, tuir lolo’os katak ital abele halo komparasaun ho nia rejultado ne’ebe mak iha. Hanesan mos searc
h engine ne’ebe mak diak hanesan Google™, ne’ebe uja teknologia ne’e, tamaba hardware maka bele canggih agora ne’e sei menus husi rihun requesba server Google tuir nia detik, I nomos bele halo sitema pararel ne’ebe mak iha nia vontade atu halo cervisu tuir nia hakarak. Liu tan ida ne’e iha nasaun research, mos sei presija sistema ne’e, ne’ebe presija sistema ne’e importamte atu halo konta ba buat hirak ne’ebe mak difisil liu atu presija nia hodi halo prosesu ba sira lalais no kleur ho nune’e atu hetan nia rejultado ne’be mak iha

4.2. Krítiku No Sugestaun
Atu halo teknologia informasuan atu lao ba oin presija tempu atu hamutuk ho nasun seluk, komforme ida atu realia iha ita nia futuru onin mai, atu teknoligia lao ba oin iha materia informasaun sei sai impaktu ida ba ita ema nia moria sei lao ba oin, bamba sie halo ita nia moria lao ho diak. Ho impaktu ida ne’e sei sai todan ba be-beik, tamba ida ne’e teknologia  agora sai mudansa ba be-beik, labele husik tempu ne’ebe mak iha,  mai ita hamutuk hodi estuda no habelar teknologia ne’ebe mak iha, no ita bele halo hasoru nasaun sele-seluk ne’ebe mak lao ba oin, labele halo a’an baruk tamba ida ne’e teknologia agora la’o ba oin, selae bele halo ita nia moris sei ba terus no terus, tamba sai ida ita lakohi husik tempu ba ida ne’e, se’e diak liu ita tuir mudanda teknologia ne’ebe mak iha, tuir ita nia kapasidade.

REFERENSIA

Hariyanto, Bambang, Ir. Sistem Operasi, Bandung : Informatika, 1997
Tanenbaum, Andrew S. The Amoeba Distributed Operating System 
Gottlieb, Allen. Distributed Operating System Lectures Notes Spring 1997-1998
Silverschatz Galvin, Operating System Concepts, Addison-Wesley 1998
http://java.icmc.sc.usp.br/os2_course/
http://www.cs.arizona.edu/people/bridges/os/distributed.html
http://www.cs.vu.nl/~ast/books/mos2/sample1.pdf
http://people.msoe.edu/~sebern/courses/cs384/papers9899/fedke.pdf
http://www.cs.panam.edu/~meng/Course/CS6334/Note/master/
http://allan.ultra.nyu.edu/gotllieb/os
ftp://ftp.cse.ucse.edu
http://www.tu-chemnitz.de/mbv/TechnThDyn/mpf/Athlon_Cluster/cluster1.jpg
http://www.webstart.com/jed/papers/Managing-Domains/Figure-2b.gif
http://www.cs.vu.nl/pub/amoeba/
http://www.mosix.org
http://www.openmosix.org http://www.google.com
vlsm.org, Komponen Sistem Operasi,
Iwan. “Sistem Terdistribusi”.
Wahyu Wijanarko. 2006. “Sistem Operasi Terdistribusi”.
http://ilmukomputer.com, Di akses pada tanggal 7 Mei 2015.